Rak szyjki macicy jest chorobą całkowicie wyleczalną?

Spis treści:

1. Nowotwory układu rodnego
2. Stany choroby
3. Badania i diagnoza
4. Leczenie
5. Co powoduje występowanie nowotworu?

Zachorowalność na nowotwory w populacji światowej w ostatnich latach wzrasta w dramatycznym tempie. Jest to choroba cywilizacyjna współczesnego świata. Choroba nowotworowa może dotyczyć każdego bez względu na wiek czy płeć. Chorują na nią zarówno dzieci jak i dorośli, kobiety i mężczyźni.

Nowotwory układu rodnego 

Wśród kobiet, najczęściej spotykanym nowotworem jest nowotwór narządu rodnego. Najczęstszym rodzajem raka spotykanym u kobiet jest, obok raka piersi, rak szyjki macicy. Wykrywa się coraz więcej przypadków właśnie tego nowotworu u coraz to młodszych kobiet. Nowotwór ten w początkowej fazie rozwoju nie daje żadnych objawów lub są one tak dyskretne, że z trudnością dają się zauważyć. Najczęściej kobiety dowiadują się o chorobie przez przypadek w trakcie badania ginekologicznego. Duża część kobiet niestety zaniedbuje systematyczne wizyty u ginekologa i dlatego choroba ta bardzo często zostaje wykryta zbyt późno, aby można było skutecznie i w pełni ją wyleczyć. W przypadku raka szyjki macicy, i nie tylko, niezmiernie ważną rolę odgrywa czas. Im szybciej zostaną zauważone pierwsze symptomy wskazujące na to, że w szyjce macicy może rozwinąć się nowotwór, tym większe szanse na to, że uda się go w pełni pokonać. Jednak zmiany takie może zauważyć jedynie lekarz ginekolog. Bardzo istotne są więc regularne kontrole ginekologiczne. W trakcie takich wizyt przeprowadza się podstawowe badania takie jak badanie ginekologiczne we wziernikach, USG narządu rodnego czy też badanie cytologiczne.  

Stany choroby 

Stopień zaawansowania choroby określa się jako: stan przedrakowy, rak przedinwazyjny oraz rak inwazyjny. Ze stanem przedrakowym mamy do czynienie wtedy, gdy w komórkach nabłonka szyjki macicy wykryte zostaną pewne nieprawidłowości. Zmienione chorobowo komórki z których może rozwinąć się nowotwór określa się mianem komórek dysplastycznych, a stan taki dysplazją szyjki macicy. Nie stanowi to jeszcze zagrożenia życia. W porę wykryte pozwalają na szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia nie dopuszczającego do dalszego rozwoju choroby i umożliwiającego całkowite wyleczenie.

Nieleczona dysplazja szyjki macicy z czasem może się przekształcić w raka szyjki macicy. W momencie kiedy komórki dysplastyczne przekształcą się w komórki rakowe powstaje tzw. rak przedinwazyjny. Jego zasięg ograniczony jest wyłącznie do nabłonka szyjki macicy. Nie sięga głęboko lecz ogranicza się do jednego miejsca. Jeżeli komórki nowotworowe zaczną wnikać głębiej i przekraczają granicę nabłonka wtedy mamy do czynienia z rakiem inwazyjnym. W tym przypadku sprawa jest już bardzo poważna, ale jeszcze najczęściej wyleczalna. Zaniechanie leczenia może doprowadzić do coraz poważniejszych w skutkach zmian. Komórki nowotworowe zaczną atakować narządy sąsiadujące jak również dawać przerzuty np. do wątroby czy płuc, w rezultacie doprowadzając do zgonu. Dlatego należy zdać sobie sprawę z tego jak niezmiernie ważne jest to, by nie przegapić pierwszych oznak sugerujących początek choroby.  

Badania i diagnoza 

Podstawowym badaniem pozwalającym na wykrycie nieprawidłowości komórek nabłonka szyjki macicy jest wspomniane już badanie cytologiczne. Polega ono na pobraniu wymazu z szyjki macicy w trakcie badania ginekologicznego, a następnie ocenie go pod mikroskopem przez lekarza cytologa. Badanie to jest zupełnie niebolesne dla kobiety. Wyniki badania cytologiczego ocenia się klasyfikując je wg 5 grup. Do grupy I zalicza się wyniki prawidłowe, komórki nabłonka szyjki macicy są zdrowe i nie wykazują żadnych nieprawidłowości. W grupie II komórki posiadają jedynie nieznaczne cechy zmian zapalnych, bez cech dysplazji. Gdy cytolog dopatrzy się w rozmazie cytologicznym komórek dysplastycznych zalicza taki wynik do III grupy. Pomimo tego, iż nie są to jeszcze komórki rakowe taki wynik stanowi już sygnał, że dzieje się coś niedobrego i należy jak najszybciej podjąć leczenie. Grupa IV i V obejmuje wyniki wymazów, w których już znaleziono komórki nowotworowe. Gdy jest ich niewiele klasyfikuje się wymaz do grupy IV, natomiast jeżeli komórki rakowe występują już w dużej ilości, do grupy V.  

Do postawienia ostatecznej diagnozy nie wystarcza jedynie wynik badania cytologicznego. Wyniki wymazów cytologicznych stopnia III i IV czyli takie, które wskazują na zagrożenie rakiem lub jego wczesne stadium stanowią wskazanie do przeprowadzenia bardziej dokładnego badania jakim jest badanie histopatologiczne. Wymaga ono pobrania wycinków z części pochwowej szyjki macicy w trakcie krótkiego zabiegu. Jest to już badanie nieco bardziej inwazyjne aniżeli pobranie wymazu cytologicznego. W krótkim znieczuleniu dożylnym wykonuje się zabieg, w trakcie którego pobierane są wycinki z części pochwowej szyjki macicy a następnie materiał przekazywany jest do badania histopatologicznego. Najczęściej pobranie wycinków przeprowadza się łącznie z wyłyżeczkowaniem kanału i jamy macicy i pobraniem materiału, który wraz z wycinkami posłany zostaje do badania histopatologicznego.   

W przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego często przeprowadzane zostaje tzw. badanie kolposkopowe. Wykonuje się je za pomocą specjalnego aparatu wyposażonego w lupę, która umożliwia oglądanie szyjki macicy w od 3 – 40 krotnym powiększeniu. W ten sposób lekarz może określić stan nabłonka szyjki czy też jego strukturę.

Dopiero po przeprowadzeniu wszystkich niezbędnych badań i otrzymaniu potwierdzenia w postaci wyniku histopatologicznego możliwe jest postawienie ostatecznej diagnozy oraz podjęcie odpowiedniego leczenia. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej bądź rezonansu magnetycznego w celu oceny stopnia rozprzestrzenienia się choroby. Zazwyczaj wykonywane są one w cięższych postaciach choroby. 

Leczenie 

Kobieta słysząc diagnozę rak najczęściej leczenie kojarzy sobie z rozległą operacją pozbawiającą ją macicy. Niewątpliwie jest to bardzo częste postępowanie w leczeniu raka, ale nie jedyne. Nie w każdej sytuacji, aż tak drastyczne kroki są konieczne. W lżejszych przypadkach, gdy do czynienia mamy z dysplazją dużego stopnia bądź też z rakiem przedinwazyjnym stosuje się leczenie oszczędzające. Polega ono na usunięciu jedynie tych tkanek, które są zmienione chorobowo z pewnym marginesem tkanek zdrowych. Zabieg taki nosi nazwę konizacji szyjki macicy. W znieczuleniu ogólnym za pomocą noża elektrycznego bądź pętli elektrycznej (elektrokonizacja) usuwa się część chorej szyjki macicy. Jest to bardzo często stosowany zabieg u kobiet młodych, które pragną w przyszłości zajść w ciążę. Zabieg ten nie stanowi przeciwwskazania do zajścia w ciążę w przyszłości. Można po nim zachodzić w ciążę jednakże konieczne jest założenie szwu szyjkowego w celu jej donoszenia.

Znacznie rzadziej wykonywanym zabiegiem jest całkowita amputacja szyjki macicy. W niektórych przypadkach raka szyjki macicy, najczęściej wtedy gdy zabieg operacyjny nie przyniósł zadowalających wyników stosuje się radioterapię czyli tzw. naświetlania lub chemioterapię czyli leczenie za pomocą leków cytostatycznych. 

Rak szyjki macicy, fot. panthermedia

Co powoduje występowanie nowotworu? 

Istnieją przypuszczenia, iż raka szyjki macicy wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego HPV, który jest także przyczyną występowania tzw. kłykcin kończystych. Jest to wirus przenoszony drogą płciową. Stanami stwarzającymi zagrożenie tą chorobą są nie leczone stany zapalne szyjki macicy czy nadżerki.

Jeżeli kobieta dba o swoje zdrowie i regularnie poddaje się kontrolnym badaniom u ginekologa może ona czuć się spokojnie, że nie przeoczy niepokojących zmian. Każda kobieta powinna raz na pół roku poddać się badaniu ginekologicznemu oraz zgłosić się na profilaktyczne badanie cytologiczne. Nie bez znaczenia jest fakt, iż rak szyjki macicy w porę rozpoznany, jako nieliczny spośród wszystkich nowotworów jest wyleczalny w 100%.