Druga część artykułu omawiającego wskazania do wykonywania badań układu moczowego oraz podstawowe zasady interpretacji wyników badań pomocniczych w nefrologii.
ZBIÓRKA DOBOWA MOCZU
Kolejnym etapem diagnostyki laboratoryjnej jest wykonanie zbiórki dobowej moczu, która pozwala na dokładniejszą ocenę funkcji nerek.
1) Przede wszystkim należy określić całkowitą objętość moczu wydalaną w ciągu doby. Przy wydalaniu nadmiernej ilości moczu mówimy o wielomoczu (poliurii), przy znacznym zmniejszeniu wydalania moczu o skąpomoczu (oligurii), przy praktycznie całkowitym ustaniu wydalania moczu o bezmoczu (anurii). Oczywiście wydalanie dobowe płynów jest równocześnie zależne od przyjętych płynów w ciągu doby.
Istnieją schorzenia, w których dochodzi do zaburzenia dobowego wydalania moczu, przy prawidłowej funkcji nerek (np. spowodowana zaburzeniami w strukturach mózgu – moczówka prosta, czy w cukrzycy wydalanie nadmiernej ilości moczu związane z wymuszeniem diurezy przez wysokie stężenie cukru we krwi lub nawet przy nadmiernym pojeniu). Jednak zmniejszenie wydalania moczu dobowego przy prawidłowym pojeniu najpewniej świadczy o zaburzeniu funkcji nerek.
2) Dobowe wydalania białka – pozwala na ocenę zaawansowania uszkodzenia nerek: im większy białkomocz tym większy stopień uszkodzenia narządu.
3) Inne parametry oceniane w moczu zbieranym w ciągu całej doby, to wydalanie:
- sodu
- potasu
- wapnia
- magnezu
- kwasu moczowego
- kreatyniny
- mocznika
Uzyskane wyniki przelicza się w zależności od masy lub powierzchni ciała w objętości dobowego moczu. Parametry te pozwalają lekarzowi nefrologowi ocenić precyzyjne zaburzenia funkcji nerek oraz zapotrzebowania np. na sól sodową czy preparaty wapnia podawane doustnie.
4) Dobowa zbiórka moczu jest też wykonywana w diagnostyce wielu chorób nie związanych z zaburzeniami układu moczowego. Istnieje duża grupa schorzeń metabolicznych, w których powstaje nadmierna ilość określonych substancji. Są one zwykle usuwane z organizmu przez nerki, jest więc możliwe wykrycie ich nadmiernego wydalania w dobowej zbiórce moczu. W niektórych przypadkach badanie dobowej zbiórki moczu jest znacznie czulsze od badania stężenia danej substancji w krwi. Takim przykładem może być choroba Wilsona - zaburzenie metabolizmu miedzi powodujące uszkodzenie wątroby. Rozpoznanie stawia się na podstawie wykrycia znacznie wzmożonego wydalania miedzi z moczem.
PIŚMIENNICTWO
1) Nefrologia dziecięca. Pod red. Marii Sieniawskiej i Teresy Wyszyńskiej. Biblioteka Lekarza Specjalisty Warszawa 2003.
2) S.Pawelski, S.Maj: Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych. PZWL 1993.
3) Behrman R. i wsp.: Podręcznik Pediatrii 1996.
- Tagi:
- nefrologia,
- nerki,
- mocz,
- próby nerkowe
Autor/autorzy opracowania:
- dr n. med. Małgorzata Rusek-Zychma, specjalista pediatra, Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu
